Ακρόπολη (Αθήνα, 5ος αιώνας π.Χ.)

Πίσω

Ακρόπολη (Αθήνα, 5ος αιώνας π.Χ.)

Η πιο γνωστή ακρόπολη του κόσμου, αυτή της Αθήνας, χτίστηκε στην "χρυσή εποχή" του Περικλή.

1 – 12. τάξη

mozaLink

Σύνδεσμος Web

Ψηφιακά μαθήματα

/ MS-6412 / 26

Προσθήκη σε συλλογή

Ερωτήσεις

Ποια ήταν η συνήθης διάρκεια της θητείας ενός αξιωματούχου της αθηναϊκής δημοκρατίας;
Ποιος/ποιοι είχαν την μεγαλύτερη εξουσία στην αθηναϊκή δημοκρατία;
Πότε έδιωξαν από την Αθήνα και τον τελευταίο τύραννο;
Ποιος ονομαζόταν "τύραννος";
Ποιος από τους παρακάτω δεν ήταν πολιτικός της Αθήνας;
Ποιο κτίριο της Ακρόπολης χρησίμευε ως αποθετήριο μεταλλικών αντικειμένων;
Σε ποιο κτίριο της Ακρόπολης βλέπουμε καρυάτιδες;
Πώς ονομάζονται τα αγάλματα γυναικών που στηρίζουν τη στέγη κτιρίων;
Πώς ονομάζεται ο μεγαλύτερος ναός της αθηναϊκής Ακροπόλεως;
Σύμφωνα με ποιον αρχιτεκτονικό ρυθμό χτίστηκε ο ναός της Αθηνάς Νίκης;
Πώς ονομάζεται το κτίριο που αποτελεί την πύλη της Ακρόπολης;
Ποιας θεάς ο ναός βρισκόταν δίπλα στο κτίριο της πύλης;

Πώς ονομαζόταν ο αρχηγός των ελληνικών θεών;
Κατά την ελληνική μυθολογία, πώς ονομαζόταν η θεά που προστάτευε τις επιστήμες και τις τέχνες;
Κατά την ελληνική μυθολογία, πώς γεννήθηκε η Αθηνά;
Ποια θεά ήταν η προστάτιδα της Αθήνας;
Ποιο είναι το τελευταίο γράμμα της ελληνικής αλφαβήτας;
Ποιο είναι το πρώτο γράμμα του ελληνικού αλφάβητου;
Ποιος ήταν ο κύριος σχεδιαστής των θρησκευτικών καλλιτεχνημάτων της αθηναϊκής Ακρόπολης;
Πότε χτίστηκε η Ακρόπολη της Αθήνας;
Ποια ακόμα λειτουργία επιτελούσαν οι ακροπόλεις;
Ποια λειτουργία επιτελούσαν οι ακροπόλεις;
Πώς ονομάζονται αλλιώς οι πόλεις-κράτη;
Σε ποιες περιοχές των ελληνικών πόλεων υψώνονταν συνήθως οι ακροπόλεις;

Μοντέλα

Ακρόπολη

Παρθενώνας - Ένας από τους μεγαλύτερους αρχαίους ναούς, σε δωρικό ρυθμό. Το κεντρικό κτίριο της Ακρόπολης.
Ερέχθειον - Ναός σε ιωνικό ρυθμό. Χαρακτηριστικό του γνώρισμα οι γυναικείες μορφές αγαλμάτων σε θέση κιόνων (καρυάτιδες).
Χαλκοθήκη - Κτίριο με σκοπό την φύλαξη των αναθημάτων (προσφορών) των πιστών προς την Αθηνά Παλλάδα.
Άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου - Η πόλη χρωστούσε την προστασία και το όνομά της στην θεά των επιστημών και των τεχνών.
Βραυρώνειον - Το ιερό ήταν αφιερωμένο στην θεά του κυνηγίου.
Προπύλαια - Αρχαίο ελληνικό κτίριο εισόδου σε θρησκευτικό χώρο. Στην περίπτωση της Ακρόπολης, αυτό αποτελούνταν από δύο στοές στις δύο πλευρές και πέντε διόδους (θύρες) στον ενδιάμεσο τοίχο.
Ναός της Αθηνάς Απτέρου Νίκης - Το ιερό με τους ιωνικούς κίονες ήταν αφιερωμένο στην νικηφόρο θεά Αθηνά.
Αθήνα - Το αστικό κέντρο μιας από τις σημαντικότερες πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας. Οφείλει το όνομά της στην θεά Αθηνά.
Αιγαίο Πέλαγος - Κόλπος στην Μεσόγειο Θάλασσα. Έχει επιφάνεια 214.000 km2.
Πειραιάς - Πόλη στις ακτές του Αιγαίου Πελάγους. Ήταν το λιμάνι της αρχαίας Αθήνας, στα νοτιοδυτικά της.
δρόμος - Ο οχυρωμένος δρόμος συνέδεε την Αθήνα με τον Πειραιά. Μέσω αυτού έφταναν τα περισσότερα εμπορεύματα στην πόλη.

Η Ακρόπολη της Αθήνας

Οι ακροπόλεις στην Αρχαία Ελλάδα ήταν χαρακτηριστικά οικοδομικά συμπλέγματα με κυρίως θρησκευτικό χαρακτήρα. Συνήθως βρίσκονταν στο κέντρο της πόλης, σε κάποιο φυσικό, πετρώδη λόφο. Η πιο γνωστή και διάσημη ακρόπολη βρίσκεται στην Αθήνα, στο άνω πλάτωμα ενός γκρίζου ασβεστολιθικού λόφου με υψόμετρο 150 μέτρα περίπου.

Κατά την ακμή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας τον 5ο π.Χ. αιώνα, ο Περικλής ανέθεσε στον φημισμένο καλλιτέχνη της εποχής, τον Φειδία, να προετοιμάσει τα σχέδια. Επικεφαλής των εργασιών ήταν ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης. Σταδιακά, ο πέτρινος λόφος καλύφθηκε με καταπληκτικά οικοδομήματα.
Η Αρχαιολογική Εταιρεία της Αθήνας ξεκίνησε στην Ακρόπολη ανασκαφές μεγάλης κλίμακας στο τέλος του 19ου αιώνα, αλλά οι εργασίες αποκατάστασης των κτιρίων είναι σε εξέλιξη ακόμα και σήμερα. Το 1987 ανακυρήχθηκε από την UNESCO Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Προτομή του Φειδία

Προπύλαια

Τα Προπύλαια

Η ίδια η λέξη "προπύλαια" σημαίνει το κτίριο της πύλης. Τα Προπύλαια της Ακρόπολης της Αθήνας χτίσθηκαν μεταξύ του 437 και 432 π.Χ. σύμφωνα με σχέδια του Μνησικλή (τα αρχικά σχέδια ποτέ δεν ολοκληρώθηκαν, για διάφορους λόγους).

Η πύλη αποτελούνταν από πέντε διόδους στον ενδιάμεσο τοίχο που πλαισιώνονταν από δύο στοές με δωρικούς κίονες. Μόνο το βόρειο μέρος της πύλης υλοποιήθηκε τελικά σύμφωνα με τα σχέδια.

Οι μεγαλοπρεπείς σκάλες που οδηγούν στην πύλη κατασκευάστηκαν αργότερα, κατά τη ρωμαϊκή εποχή.

Από τις πέντε διόδους και τις δύο στοές των αρχαίων Προπυλαίων, μόνο τμήματα της θολωτής οροφής και των εξωτερικών κιόνων είναι ακόμη ορατά σήμερα.

Το κτίριο των Προπυλαίων σήμερα

Παρθενώνας

Ο ναός της Παρθένου

Ο Παρθενώνας ήταν το πιο μεγαλοπρεπές, κεντρικό κτίριο της Ακρόπολης. Ήταν από τους μεγαλύτερους ναούς της αρχαιότητας που χτίστηκε μεταξύ του 447 και 432 π.Χ., σύμφωνα με σχέδια του Φειδία, υπό την καθοδήγηση των Ικτίνου και Καλλικράτη. Το όνομά του οφείλεται στο προσωνύμιο "Παρθένος" της προστάτιδας θεάς της πόλης, της Αθηνάς Παλλάδας.

Ο ναός χτίστηκε σε δωρικό ρυθμό. Το κρηπίδωμα με τις βαθμίδες αποτελεί την βάση στήριξης των κιόνων (συνολικά 46) και των τοίχων. Στις δοκούς του περιστυλίου στηρίζεται η ζωφόρος και η δικλινής στέγη με τα δύο αετώματα (τύμπανα), διακοσμημένα με ανάγλυφες παραστάσεις. Το εσωτερικό του ναού ήταν χωρισμένο με τοίχο σε δύο μέρη. Στο μεγαλύτερο (σηκός), ήταν τοποθετημένο το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, έργο του Φειδία, ύψος 11-12 μέτρων. Το μικρότερο μέρος (οπισθόδομος) χρησιμοποιούνταν ως θησαυροφυλάκιο.

Ο Παρθενώνας στις μέρες μας

Ερέχθειον

Το κτίριο με τις Καρυάτιδες

Πάνω στο πλάτωμα της Ακρόπολης κυριαρχούν δύο κτίρια: ο Παρθενώνας και το Ερέχθειο. Το δεύτερο χτίσθηκε σε ιωνικό ρυθμό. Ιδιαιτερότητά του είναι η πρόσταση (προστέγασμα)με τις Κόρες, όπου έξι γυναικεία μαρμάρινα αγάλματα κρατούν την οροφή.

Επικράτησε να ονομάζονται "Καρυάτιδες" οι γυναικείες μορφές σε θέση κιόνων (αντίστοιχη ονομασία για ανδρικές μορφές είναι οι "Άτλαντες"). Αυτή η αρχιτεκτονική λύση εφαρμόστηκε και σε μεταγενέστερες εποχές, αλλά η πρόσταση του Ερεχθείου αποτελεί ένα από τα καλύτερα αρχαία παραδείγματα.

Οι Καρυάτιδες

Αθηνά Πρόμαχος

Η προστάτιδα της πόλης

Η Αθηνά Παλλάδα ήταν κόρη του Δία και της Μήτιδας και μία από τις θεές του Ολύμπου. Οι αρχαίοι Έλληνες την λάτρευαν ως θεά της σοφίας, της δικαιοσύνης, προστάτιδα των τεχνών και των καλλιτεχνών. Αν και ξεπετάχτηκε από το κεφάλι του Δία, μετά από χτύπημα που του κατάφερε ο Ήφαιστος με το σφυρί του, έγινε το πιο αγαπητό παιδί του πατέρα της.

Και οι πόλεις είχαν ως προστάτιδα την Αθηνά. Για την πόλη της Αττικής χρειάστηκε να μονομαχήσει με τον Ποσειδώνα. Η θεά κέρδισε τον αγώνα και η πόλη ονομάστηκε Αθήνα, προς τιμήν της. Ήταν φυσικό, οι Αθηναίοι να οικοδομήσουν το επιβλητικότερο κτίριο της Ακρόπολης προς τιμής της προστάτιδας θεάς (Αθηνάς Πολιάδος). Ο Φειδίας κατασκεύασε και ένα άλλο καταπληκτικό άγαλμα για την Αθηνά. Ένα τεράστιο χάλκινο άγαλμα που στέκονταν στον αύλειο χώρο και το οποίο διακρίνονταν από μακριά, με καθαρό καιρό.

Η Αθηνά Παλλάδα

Ταξίδι στον χρόνο

Παρθενώνας (τομή)

αέτωμα
γείσο
τύμπανο - Η τριγωνική εσοχή στην πρόσοψη των κτιρίων, κάτω από την δικλινή στέγη και πάνω από το γείσο, η οποία συχνά ήταν διακοσμημένη με γλυπτές παραστάσεις.
κρηπίδωμα
31 μ
οπισθόναος - Οπισθόναος.
70 μ
οπισθόδομος - Κατά την αρχική έννοια, θάλαμος του οικοδομήματος του ναού, που όμως δεν συνδέονταν με εσωτερική θύρα με τον κυρίως ναό (σηκό).
εξωτερική κιονοστοιχία
δωρικός κίονας - Σε κάθε μιία από τις βραχύτερες πλευρές του ναού βρίσκονταν οκτώ δωρικοί κίονες και σε κάθε μια από τις μακρύτερες πλευρές δεκαεπτά δωρικοί κίονες.
μετόπη - Ορθογώνιο τμήμα της περιμετρικής ζωφόρου των ναών δωρικού ρυθμού, συχνά διακοσμημένο με ανάγλυφα.
ακρωτήριο - Διακοσμητικό στοιχείο.
Παρθενώνας - Ο μεγαλύτερος ναός της αθηναϊκής Ακροπόλεως, που ήταν αφιερωμένος στην θεά Αθηνά. Χτίστηκε υπό την καθοδήγηση του Ικτίνου και του Καλλικράτη, με βάση τα καλλιτεχνικά σχέδια του Φειδία, στην θέση ενός προγενέστερου ναού. Η οικοδόμησή του ολοκληρώθηκε το 438 π.Χ.
στέγη
σηκός (κυρίως ναός) - Το κεντρικό μέρος των αρχαίων ελληνικών και ρωμαϊκών ναών, όπου ήταν τοποθετημένο το άγαλμα του θεού.
ιωνικός κίονας - Στον Παρθενώνα υπήρχαν τέσσερις ιωνικοί κίονες. Αυτή ήταν η πρώτη περίπτωση, όπου στο ίδιο κτίριο χρησιμοποίησαν στοιχεία και του δωρικού και του ιωνικού ρυθμού.
λεπτομέρεια του δυτικού αετώματος - Αναπαριστά την μονομαχία Αθηνάς και Ποσειδώνα για την απόκτηση της Αττικής.

Αθηνά Παλλάδα

άγαλμα της Αθηνάς Παλλάδος - Το άγαλμα, ύψους 12 μέτρων, φιλοτεχνήθηκε από τον Φειδία. Το ελεφαντόδοντο απέδιδε την λευκότητα του δέρματος της Αθηνάς Παρθένου.
κράνος - Ήταν διακοσμημένο με σφίγγες και πηγάσους.
θεά της νίκης - Άγαλμα της φτερωτής θεάς της νίκης.
δωρικός κίονας - Στο εσωτερικό του είχε, κατά μήκος των μακρύτερων τοίχων, 10 δωρικούς κίονες, και κατά μήκος των βραχύτερων τοίχων, 5 δωρικούς κίονες σε κάθε πλευρά.
ασπίδα - Αναπαριστούσε την μάχη των Ελλήνων με τις Αμαζόνες.
σηκός (κυρίως ναός) - Το κεντρικό μέρος των αρχαίων ελληνικών και ρωμαϊκών ναών, όπου ήταν τοποθετημένο το άγαλμα του θεού.

Αθήνα

αγροτική περιοχή
πύλη της πόλης
τείχος
Ακρόπολη - Ακρόπολη. Θρησκευτικό κέντρο των αρχαίων ελληνικών πόλεων. Την οικοδομούσαν συνήθως σε φυσικά προστατευόμενο λόφο.
Άρειος Πάγος - Άρειος Πάγος. Λόφος στα βορειοδυτικά της Ακρόπολης. Ήταν τόπος συνεδρίασης του ομώνυμου δικαστηρίου.
αγορά - Εμπορική αγορά και ιερά θεοτήτων. Ένα σημαντικό εμπορικό, πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο των αρχαίων ελληνικών πόλεων.
οικίες

Αφήγηση Εμφάνιση όλων

Οι ακροπόλεις είχαν σημαντικό ρόλο στις αρχαίες ελληνικές πόλεις-κράτη. Συνήθως βρίσκονταν στο κέντρο της πόλης, σε τοποθεσία που αποτελούσε φυσικό οχυρό. Παράλληλα με τον αμυντικό χαρακτήρα τους, ήταν και κέντρα της θρησκευτικής ζωής.

Η Ακρόπολη της Αθήνας κατέχει ιδιαίτερη θέση μεταξύ των υπολοίπων. Όχι μόνο λόγω του μεγέθους της και της καλλιτεχνικής τελειότητας των μνημείων της, αλλά και για την ιστορική της σημασία, είναι ιδιαίτερης σπουδαιότητας μεταξύ παρόμοιων αρχιτεκτονικών μνημείων της ελληνικής αρχαιότητας. Η Ακρόπολη, χτίστηκε στον πετρώδη λόφο που υψώνεται στο μέσο του αττικού λεκανοπεδίου, σε περίοδο ειρήνης, όταν ηγέτης στην πόλη ήταν ο Περικλής, τον πέμπτο αιώνα π.Χ. Σχεδιαστής των λατρευτικών μνημείων ήταν ο Φειδίας, ένας από τους πιο φημισμένους γλύπτες της εποχής.

Η είσοδος στον ιερό χώρο γινόταν μέσω των Προπυλαίων. Η τεράστια μαρμάρινη πύλη χτίστηκε σε σχέδια του Μνησικλή.

Πλάι στις βαθμίδες της κλίμακας που προστέθηκε κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, βρισκόταν ο ναός της Αθηνάς Απτέρου Νίκης, ένα από τα αριστουργήματα του ιωνικού αρχιτεκτονικού ρυθμού.

Τα περισσότερα οικοδομήματα στον ιερό βράχο ήταν αφιερωμένα στην προστάτιδα της πόλης, την θεά Αθηνά Παλλάδα. Σε κεντρικό σημείο του αύλειου χώρου υψώνονταν το εντυπωσιακό χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου, να προστατεύει την αγαπημένη της πόλη.

Η Χαλκοθήκη ήταν αποθετήριο των αναθημάτων που έφερναν οι πιστοί στην θεά.

Ανάμεσα σε όλα τα κτίρια που βρίσκονται στην Ακρόπολη της Αθήνας, υπερέχει ο Παρθενώνας, ένας από τους μεγαλύτερους και πιο φημισμένους ναούς της Αρχαιότητας. Χτίστηκε σε δωρικό αρχιτεκτονικό ρυθμό, αλλά σε μίξη με στοιχεία και του ιωνικού ρυθμού, από τον Ικτίνο και τον Καλλικράτη, με βάση τα καλλιτεχνικά σχέδια του Φειδία. Στον κέντρο του ναού βρισκόταν η πιο φημισμένη δημιουργία του Φειδία: το άγαλμα της Αθηνάς, με ύψος 12 μέτρων.

Εκτός από την αγαπημένη κόρη του Δία, και άλλοι θεοί απέκτησαν ιερά στην Ακρόπολη. Το Ερέχθειο ήταν σημαντικότατο λατρευτικό σημείο, φημισμένο για τις Καρυάτιδες, τα γυναικεία αγάλματα που στηρίζουν, αντί κιόνων, την Πρόσταση των Κορών. Από το ιερό της Αρτέμιδας (Βραυρώνειον), δυστυχώς, έχουν απομείνει μόνο τα ερείπιά του.

Η Ακρόπολη, που δέχεται εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, έλαβε από το 1987 την θέση της ως μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.